O większą czujność i regularne badanie się apelowali specjaliści ze Świętokrzyskiego Centrum Onkologii podczas Europejskiego Tygodnia Urologii 2021.
Ze względu na pandemię SARS-CoV-2 tegoroczny Tydzień Urologii skoncentrował się na sympozjum edukacyjnym, zorganizowanym przez Stowarzyszenie Mężczyzn z Chorobami Prostaty „Gladiator” im. prof. Tadeusza Koszarowskiego – Oddział Świętokrzyski oraz Świętokrzyskie Centrum Onkologii.
Zapaść w profilaktyce
Jak zauważył profesor Stanisław Góźdź – dyrektor Świętokrzyskiego Centrum Onkologii, trwająca od ponad roku pandemia wirusa SARS-CoV-2 spowodowała obniżenie zgłaszalności na badania profilaktyczne o blisko 30 procent. - Panie są bardziej zdyscyplinowane, natomiast panowie bardziej się boją badań. Stąd nasz apel, aby panie mobilizowały swoich mężów do badań. Cały czas naszym najważniejszym zadaniem jest uświadamianie i zachęcanie do profilaktyki. Nie ustajemy w apelach, jesteśmy cały czas otwarci. Dlatego takie wspólne inicjatywy onkologów i pacjentów są bardzo potrzebne – mówił prof. Stanisław Góźdź – dyrektor Świętokrzyskiego Centrum Onkologii. Dodał, że pacjenci tacy jak gladiatorzy, którzy wygrali walkę z rakiem, własnym przykładem świadczą, że rak to nie wyrok, ale diagnoza.
Pilotażowa prostata
Nowotwory układu moczowo – płciowego stanowią aż jedną trzecią wszystkich zachorowań na nowotwory na świecie, a najczęściej występującym w tej grupie nowotworem jest rak gruczołu krokowego. Rocznie w województwie świętokrzyskim rozpoznaje się blisko 700 nowych zachorowań na raka gruczołu krokowego. To najczęściej występujący u mężczyzn nowotwór złośliwy, ale jak podkreślali podczas spotkania specjaliści z Kliniki Urologii ŚCO, dzięki postępowi medycyny umieralność z powodu raka prostaty stopniowo się zmniejsza. Decydujące jest, aby wykryć nowotwór w jak najwcześniejszym stadium zaawansowania.
Występowanie raka prostaty jest ściśle związane z wiekiem – im starszy mężczyzna, tym większe prawdopodobieństwo rozwoju tej choroby. Dlatego każdy mężczyzna po ukończeniu 50 roku życia powinien regularnie co roku zgłaszać się do urologa na badanie profilaktyczne: badanie per rectum (przez odbytnicę) oraz pomiar stężenia we krwi PSA (marker raka prostaty), badanie usg przez powłoki brzuszne. Jeśli w rodzinie występowały nowotwory gruczołu krokowego, takim badaniom profilaktycznym powinni poddawać się mężczyźni od 45 roku życia. Uwaga! Ponieważ nie istnieje populacyjny program profilaktyki raka prostaty, do urologa wymagane jest skierowanie.
Dobrą wiadomością dla pacjentów jest fakt, że rak gruczołu krokowego jest jednym z pięciu nowotworów złośliwych objętych pilotażem Krajowej Sieci Onkologicznej. W praktyce oznacza to dla pacjenta koordynowaną opiekę od momentu rozpoznania nowotworu przez cały okres leczenia i rehabilitacji. – Pacjent nie musi się troszczyć o to, kiedy i gdzie ma się zgłosić w kolejnych etapach diagnostyki i leczenia, ponieważ ma swojego koordynatora leczenia onkologicznego, który go prowadzi przez ten proces – tłumaczył dr Marcin Kosowski z Kliniki Urologii ŚCO. Głównym celem pilotażu jest poprawa jakości i wyników leczenia nowotworów złośliwych oraz wydłużenie czasu przeżycia chorych, zmniejszenie ryzyka powikłań i wznów choroby nowotworowej. Od 2019 roku pilotażem w województwie świętokrzyskim zostało objętych 1217 mężczyzn, u których rozpoznano raka prostaty. Wyniki leczenia są monitorowane i porównywane pomiędzy ośrodkami.
Duże znaczenie w poprawie wyników leczenia raka prostaty ma również poprawiająca się zgłaszalność na badania profilaktyczne, co umożliwia wykrywanie nowotworu we wczesnym stadium zaawansowania. – Przy tej okazji należą się ogromne podziękowania dla Stowarzyszenia Gladiator za prężne działania promujące profilaktykę – dodał dr n. med. Jarosław Jaskulski, specjalista urologii, FEBU, kierownik Kliniki Urologii ŚCO.
Nie lekceważ tych objawów
Jak podkreślali specjaliści, nowotwory układu moczowo-płciowego nie dają wczesnych objawów. Dlatego warto wykazać wzmożoną czujność i uważnie obserwować swój organizm. W raku prostaty do sygnałów alarmowych należą:
- trudności w oddawaniu moczu,
- częste oddawanie moczu (zwłaszcza w nocy),
- nagła konieczność oddania moczu,
- krew pojawiająca się w moczu lub nasieniu,
- zaburzenia erekcji.
- Każdy z tych objawów powinien skłonić mężczyznę do wizyty u urologa – mówił dr n..med. Mateusz Obarzanowski, specjalista urolog, FEBU – zastępca kierownika Kliniki Urologii ŚCO.
W raku jądra, występującym najczęściej u młodych mężczyzn, pomiędzy 20 a 40 rokiem życia, niepokojącym objawem mogą być:
- wyczuwalne zgrubienia,
- guzki na powierzchni jądra,
- powiększenie lub obrzęk jądra,
- uczucie ciężkości jądra,
- dyskomfort lub ból moszny,
- powiększenie gruczołów piersiowych (ginekomastia).
- Jakikolwiek guzek, stwardnienie w obrębie jądra powinno zwrócić naszą uwagę. Warto regularnie wykonywać samobadanie jąder – tłumaczył dr Obarzanowski. Samobadanie jąder powinien wykonywać raz w miesiącu każdy mężczyzna od 15 roku życia.
Co mogę zrobić sam?
W 2018 roku w województwie świętokrzyskim u 735 mężczyzn rozpoznano raka prostaty, u 231 – raka pęcherza moczowego, u 115 - raka nerki, u 32 – raka jądra. Z powodu nowotworów złośliwych układu moczowo – płciowego zmarło łącznie 341 mężczyzn (w tym 201 z powodu raka gruczołu krokowego).
Do czynników ryzyka zachorowań na nowotwory układu moczowo-płciowego należą:
- palenie tytoniu,
- nadwaga i otyłość,
- siedzący tryb życia,
- nadciśnienie tętnicze (rak nerki),
- kamica nerkowa (rak nerki),
- wirusowe zapalenie wątroby (rak nerki),
- przewlekłe stany zapalne pęcherza moczowego (rak pęcherza moczowego),
- niektóre leki (rak pęcherza moczowego),
- narażenie zawodowe na czynniki chemiczne, np. związki z grupy amin i węglowodorów aromatycznych, wykorzystywane w przemyśle chemicznym, skórzanym, hutniczym i gazowym (rak pęcherza moczowego),
- rak jądra w wywiadzie rodzinnym,
- wnętrostwo (niezstąpione jądro),
- niepłodność.
Urolodzy przypominali, że w profilaktyce nowotworów złośliwych układu moczowo płciowego wiele zależy od nas samych, naszego stylu życia, odżywiania, stosowania używek. Wśród czynników ryzyka zachorowań powtarza się palenie papierosów, otyłość, brak ruchu, unikanie badań profilaktycznych. - Ogromnym problemem jest niepłodność: prawie półtora miliona par w Polsce ma kłopoty z zajściem w ciążę. Najwyższa pora zacząć działać, poprawiać swoją kondycję zdrowotną, regularnie poddawać się badaniom profilaktycznym i edukować społeczeństwo w zakresie profilaktyki onkologicznej – podsumował dr n. med. Jarosław Jaskulski – kierownik Kliniki Urologii ŚCO.
